Największe polskie jeziora przymorskie Łebsko (7141ha) i Gardno (2468ha) wraz z mniejszymi, śródleśnymi jeziorami Dołgie Wielkie (156ha) i Dołgie Małe (6,3ha) stanowią 31% obszaru SPN. Wspólną cechą tych zbiorników są płaskie, bagniste brzegi oraz niewielka głębokość. Maksymalna głębokość, zaledwie 6,3m, notowana jest w jednej z głębokich rynien, biegnących równoleżnikowo w środkowej części jeziora Łebsko.

Szeroki pas trzcin na północnym brzegu jeziora Gardno. Na dalekim horyzoncie majaczy wzgórze Rowokół. Piękna, słoneczna pogoda, daleko widoczne białe chmury kłębiaste.
Jezioro Gardno (A. Lindyberg)

Jezioro Gardno zasilane jest wodami rzeki Łupawy, wnoszącej 7,6m3 wody/s, natomiast jezioro Łebsko rzeki Łeby, wprowadzającej 11m3 wody/s. Ujściowe odcinki tych rzek tworzą naturalne połączenie ze słonymi wodami Bałtyku. Okresowy napływ wód morskich, wpychanych w koryta Łeby i Łupawy, najczęściej w okresach jesienno-zimowych sztormów, prowadzi do zmiany warunków siedliskowych. Zasolenie wód w największych jeziorach SPN może wówczas wzrastać do 3 promili, stąd obecność w nich gatunków charakterystycznych dla wód słonawych. Jeziora Dołgie Małe i Dołgie Wielkie nie mają dopływów.

Roślinność jezior jest charakterystyczna dla zbiorników eutroficznych. Trzcinowiska i oczerety okalają brzegi szerokim pasem i wkraczają na lustro wody, zasiedlając sukcesywnie płytki litoral. Proces eutrofizacji prawdopodobnie doprowadzi ostatecznie do zarośnięcia jezior. W przypadku jezior Gardno i Łebsko za nasilenie tego zjawiska odpowiada stały dopływ przede wszystkim związków azotu i fosforu, pochodzących m.in. ze ścieków oraz nawozów ze zlewni.

Jesienne zdjęcie trzcinowisk nad jeziorem Łebsko, sfotografowanych z góry. Pochmurno.
Szuwary nad jeziorem Łebsko (K. Pietkun)

Szczególne niebezpieczeństwo dla przyrody ekosystemów wodnych Parku stanowią gatunki obce i inwazyjne. Zjawisko rozprzestrzeniania się tych gatunków w ostatnim okresie bardzo się nasiliło. Gatunki inwazyjne w krótkim czasie są w stanie zdominować nowe siedlisko doprowadzając je do przeobrażenia i destabilizacji. Wraz z gatunkami obcymi zawleczone zostają nowe pasożyty i choroby, które potęgują negatywne przeobrażenia. W efekcie, pojawieniu się obcych gatunków może towarzyszyć zjawisko wycofania się rodzimych populacji zwierząt i roślin. W przypadku ekosystemów wodnych SPN do grupy gatunków stanowiących największe zagrożenie należy zaliczyć norkę amerykańską wyrządzającą ogromne szkody w populacjach ptaków wodnych i błotnych, a także ryby: karasia srebrzystego oraz babkę byczą.

Pogodny, wczesnowiosenny dzień nad jeziorem Dołgie Małe. Na pierwszym planie gładka, granatowa tafla wody w kanale odprowadzającym wodę do jeziorka.
Dołgie Małe (M. Zblewska-Kupczak)

W sierpniu 2018 roku po raz pierwszy stwierdzono w Parku w jeziorze Łebsko obecność obcego gatunku małża – Rangia cuneata. Jest to mięczak pochodzący z Zatoki Meksykańskiej, po raz pierwszy odnotowany w Europie przed 2005 rokiem (Belgia). W Polsce znaleziony w 2011 roku w Zatoce Elbląskiej będącej częścią Zalewu Wiślanego. Małż ten preferuje muliste lub piaszczysto-muliste dno wód słonawych. W środowisku naturalnym osiąga 90 mm długości, natomiast w kolonizowanych obszarach jego wielkość dochodzi do ok. 40 mm. Muszla jest trójkątnie jajowata, jasnobrązowa lub brązowa, wnętrze białe, z dobrze zaznaczonymi odciskami przyczepów mięśni. W SPN co prawda nie znaleziono żywych okazów, ale obecność kilkunastu muszli przy wschodnim brzegu jeziora Łebsko wydaje się świadczyć o ich występowaniu.

Trzy wyeksponowane przez fotografa muszle małża Rangia opisanego w tekście.
Muszle Rangia cuneata z jez. Łebsko (E. Pietkun)

Eutrofizacja oraz inwazje mogą powodować znaczące zmiany w ekosystemach jezior przybrzeżnych. Zjawiska te prowadzą do niekorzystnych zmian w środowisku życia wielu zagrożonych i ustępujących gatunków zwierząt i roślin – począwszy od tych, jeszcze nie tak dawno pospolitych, skończywszy na tych od wielu lat zagrożonych.

Print Friendly, PDF & Email