Torfowiska, nazywane także bagnami lub mokradłami, spotykane są na całym niemal świecie. Ich największa koncentracja występuje na półkuli północnej w strefie okołobiegunowej oraz klimatu umiarkowanego. Powierzchnia torfowisk na Ziemi wynosi około 4 mln km2, co przy łącznej powierzchni lądów wynoszącej 149 mln km2 stanowi nieco ponad 2,5%. Jednocześnie ekosystemy bagienne gromadzą ponad 90% zasobów wody słodkiej na naszej planecie, gdyż wysycenie torfu wodą na niezdegradowanych siedliskach wynosi średnio 40 – 70%. Mokradła stanowią więc ważny rezerwuar wody, którego rolę dla kształtowania klimatu nie można pominąć. W czasie upalnych dni torfowiska oddają do atmosfery wodę, która w postaci pary wodnej ulega kondensacji i wraca na powierzchnię w postaci deszczy. Taki obieg reguluje i przeciwdziała suszom w skali lokalnej do czasu, kiedy na bagnach zgormadzona jest woda. Osuszanie torfowisk, które miało miejsce na wielką skalę w XX wieku w całej Polsce nie pozostało bez wpływu na obieg wody w przyrodzie. Coraz częściej mamy więc choćby do czynienia w suszą w naszym kraju.

Widoczne torfowisko otoczone lasem z wolna ustępuje następującej nań wydmie.
Wydma zasypująca torfowisko (Ł. Czajkowski)

Niemal połowę suchej masy torfu stanowi węgiel. Szacunki mówią, że we wszystkich torfowiskach zgromadzona jest jedna teratona (1012) węgla! Jest to bilion ton węgla albo tysiąc miliardów ton tego pierwiastka! Tak duża liczba nic nam nie powie, dlatego aby uzmysłowić nam znaczenie tej liczby wystarczy powiedzieć, że jest to więcej niż ilość węgla obecnego w atmosferze. Masa ta jest także większa od masy węgla zgromadzonego we wszystkich roślinach na Ziemi, i to dwukrotnie!

Parter torfowiska w postaci bezdrzewnej połaci roślin zielnych. Brak wody. Za fotografem znajduje się wydma.
Torfowisko (Ł. Czajkowski)

Gdy torfowiska są nawodnione to obumierające rośliny zamiast ulegać rozkładowi odkładają się w glebie, a zawarty w ich tkankach węgiel na tysiące lat zostaje uwięziony. Nie wpływa więc on w tej postaci na klimat naszej planety. Jednak gdy mokradła zostają osuszone, to wówczas dostęp powietrza do gleby powoduje rozkład tej materii organicznej oraz powrót zgromadzonego w niej węgla do atmosfery. Zwiększenie ilości węgla (w postaci dwutlenku węgla) uznaje się za jeden z głównych czynników odpowiedzialnych za notowane obecnie zmiany klimatu na Ziemi.

Idąc skrajem torfowiska fotograf uzyskuje widok z lasu. W tyle widać skraj upadu wydmy.
fot. Ł. Czajkowski

W Słowińskim Parku Narodowym znajduje się wiele torfowisk, cechuje je różna geneza oraz zróżnicowanie występujących na nich zbiorowisk roślinnych. Niektóre z nich są stosunkowo młode i znajdują się na etapie wzrostu, innym zaś pozostało już stosunkowo niewiele czasu. Przykładem takiego zamierającego torfowiska jest malownicze zagłębienie u czoła jednej z naszych ruchomych wydm, które uwieczniono na fotografiach dołączonych do niniejszego artykułu.

Powierzchnia torfowiska, w tym rośliny mszyste i trawy.
Torfowce, wełnianki oraz turzyce (Ł. Czajkowski)
Zawilgocona część torfowiska z pozostającymi pośród niego pniami obumarłych drzew.
Na dobrze nawodnionych torfowiskach drzewa osiągają niewielkie rozmiary (Ł. Czajkowski)
Print Friendly, PDF & Email