Nietoperze to jedyne zdolne do aktywnego lotu ssaki, zamieszkujące prawie całą kulę ziemską. Najbardziej rozpoznawalną cechą tych zwierząt są skrzydła – błony lotne rozpięte między ciałem, kończynami i ogonem.

Brązowy nietoperz wiszący głową w dół w piwnicy.
Gacek brunatny (M.Goc)

Podobnie jak inne ssaki, nietoperze są gęsto owłosione, co ułatwia im utrzymanie stałej temperatury ciała. Jednak najbardziej niezwykłą ich umiejętnością jest echolokacja, czyli orientacja w przestrzeni na podstawie echa wydawanych przez siebie dźwięków. Nietoperze potrafią nie tylko wykrywać i umiejscawiać przeszkody, ale echo wydanych głosów przetwarzają przez układ nerwowy i dzięki temu rozpoznają także kształty oraz struktury powierzchni. Odnajdują w środowisku owady nie tylko latające, ale również siedzące na roślinach. Nietoperze polują najczęściej nocą. Słuch mają nadzwyczaj wrażliwy, słyszą głosy swych ofiar: bzykanie muchy czy biegającego po liściu chrząszcza.

Polskie nietoperze żywią się owadami i innymi bezkręgowcami, dlatego wraz z nadejściem jesienno-zimowych chłodów brakuje im pożywienia. Pod koniec lata zaczynają gromadzić zapasy tłuszczu, które mają wystarczyć im na całą zimę. Szukają odpowiednich na czas hibernacji kryjówek. W ich poszukiwaniu wędrują zwykle od kilku do kilkuset kilometrów. Zdarzają się także migracje do cieplejszych krajów Europy południowej i zachodniej, nawet do tych odległych o ponad 1000 km. Zimowiska nietoperzy powinny spełniać określone warunki. Muszą być ciemne i wilgotne, a temperatura nie powinna spadać poniżej 0oC. Są to najczęściej: jaskinie, sztolnie, piwnice, bunkry, strychy czy studnie. Występująca w tych miejscach wysoka wilgotność chroni nietoperze przed wyschnięciem, a niska temperatura sprzyja hibernacji, podczas której nietoperze obniżają swoją temperaturę ciała do temperatury otoczenia, zmniejszają ilość oddechów i spowalniają akcję serca. W ten sposób obniżają zużycie energii. Każde przebudzenie zwierząt, np. z powodu oświetlenia kryjówki wiąże się z niepotrzebnym zużyciem zapasów tłuszczu. Zmniejsza to szanse nietoperzy na przeżycie zimy.

Mały, brązowy, skulony nietoperz sfotografowany w celu identyfikacji.
Karlik (M.Goc)

W Polsce żyje 26 gatunków nietoperzy. Dwa z nich należą do rodziny podkowcowatych. Nazwa wzięła się od charakterystycznego płata skóry na nosie nietoperza w kształcie podkowy. W czasie snu podkowce owijają się skrzydłami w charakterystyczny sposób. Pozostałe 24 gatunki należą do rodziny mroczkowatych. One z kolei podczas spoczynku składają skrzydła i układają je po bokach ciała.

Azjatycki nietoperz – kalong, zwany latającym psem, jest największym latającym ssakiem świata. Przy masie ciała osiągającej 1,5 kg, rozpiętość jego skrzydeł dochodzi do 1,7 m. Jednak większość nietoperzy to waga lekka. Najmniejszym ssakiem świata jest też nietoperz – ryjkonos malutki ważący zaledwie 3 g.

Najmniejsze polskie nietoperze to karliki: drobny i malutki o wadze 4-7 g i rozpiętości skrzydeł 18-24 cm. Największy – borowiec wielki waży do 30 g, a rozpiętość jego skrzydeł wynosi niewiele ponad 40 cm.

Nietoperz o ciemnym namaszczeniu doskonale przylega do muru za dnia. Wisząc w ten sposób głową w dół, trzyma się dzięki pazurkom.
Fot. (M. Zblewska)
Print Friendly, PDF & Email