Fauna nocy – nietoperze, sowy, borsuki. Jak ich nie przeszkadzać?

Kiedy słońce chyli się ku zachodowi nad krajobrazem Słowińskiego Parku Narodowego, a piaski ruchomych wydm zaczynają chłonąć nocną ciszę, do życia budzi się zupełnie inny świat. Niepozorni mieszkańcy nocy – nietoperze, sowy, borsuki – wychodzą ze swych kryjówek. Choć często pozostają nieuchwytni dla naszych oczu, wokół nich toczy się prawdziwa symfonia życia, której warto się przysłuchać. Ale jak obserwować nocne zwierzęta, nie zakłócając ich naturalnego rytmu?

Nocna fauna w Słowińskim Parku Narodowym

Słowiński Park Narodowy, położony między Łebą a Rowami, jest jednym z najbardziej wyjątkowych obszarów chronionych w Polsce. Z jednej strony – słynne ruchome wydmy i przybrzeżne jeziora, z drugiej – lasy pełne życia, także tego nocnego. W godzinach, gdy większość turystów śpi, park tętni innym rytmem.

Do najbardziej charakterystycznych nocnych mieszkańców tego ekosystemu należą nietoperze, sowy i borsuki. Każdy z tych gatunków odgrywa ważną rolę w równowadze środowiska. Choć ich zwyczaje mogą wydawać się tajemnicze, poznanie ich jest fascynującym doświadczeniem – pod warunkiem, że potrafimy okazać im szacunek i nie ingerujemy w ich życie.

Nietoperze – mistrzowie powietrznych polowań

Choć niektórzy wciąż myślą o nich z niepokojem, nietoperze są niezwykle pożyteczne. W Polsce występuje 26 gatunków, a aż kilkanaście z nich można spotkać w granicach Słowińskiego Parku Narodowego.

Dlaczego są ważne?

Nietoperze żywią się owadami – to ich naturalna „broń biologiczna”. W ciągu jednej nocy jeden nietoperz potrafi zjeść setki komarów czy mszyc. Tym samym pełnią funkcję naturalnych regulatorów liczby owadów, co ma ogromne znaczenie zarówno dla środowiska, jak i nas – ludzi.

Gdzie można je spotkać?

Nietoperze najchętniej zasiedlają dziuple drzew, stare szopy, ale także szczeliny skalne czy poddasza – o ile mają do nich spokojny dostęp. W Słowińskim Parku Narodowym ich siedliskami są przede wszystkim zagajniki i lasy liściaste w okolicach Jeziora Gardno i Jeziora Łebsko.

Jak im nie przeszkadzać?

• Nie rozświetlaj nocą lasu latarką, zwłaszcza światłem ostrym lub migającym.
• Unikaj hałasu – nietoperze polegają na echolokacji, a nadmierne dźwięki zaburzają ich orientację.
• Nie zbliżaj się do miejsc, gdzie mogą hibernować (jaskinie, strychy, stare budynki).
• Nie łap nietoperzy – są pod ścisłą ochroną i mogą przestraszyć się kontaktu z człowiekiem.

Sowy – czujni łowcy w koronie drzew

Sowy to jedne z najbardziej charakterystycznych nocnych ptaków, kojarzone z tajemnicą, mądrością i nocą. W Słowińskim Parku Narodowym można spotkać m.in. puszczyka, uszatkę oraz puchacza, będącego największą sową występującą w Polsce.

Charakterystyka i zwyczaje

Sowy są przystosowane do nocnych polowań – dzięki świetnemu wzrokowi i słuchowi potrafią wypatrzyć ofiarę z dużej odległości nawet w całkowitej ciemności. Ich lot jest niemal bezszelestny, dzięki specjalnie ukształtowanym piórom. Żywią się głównie drobnymi ssakami, ale też ptakami czy płazami.

Gdzie wypatrywać sów?

Najlepiej nasłuchiwać ich w zadrzewionych częściach parku – nocą można usłyszeć ich charakterystyczny pohuk. Choć są trudne do wypatrzenia, cierpliwość się czasem opłaca. Często patrolują suchsze obszary wokół jezior, gdzie żywią się drobnymi gryzoniami.

Co robić, by ich nie niepokoić?

• Nie świeć latarką w koronę drzew ani nie próbuj nagrywać sowich odgłosów z bliska.
• Nie naśladuj odgłosów sów – może to zakłócić ich komunikację terytorialną.
• Zrezygnuj z używania dronów – spłoszone sowa może porzucić lęgi lub młode.
• Gdy zauważysz gniazdo lub młode pisklę, oddal się bez robienia zdjęć czy przeszkadzania.

Borsuki – skryci mieszkańcy leśnych nor

W przeciwieństwie do nietoperzy i sów, borsuki to ssaki ziemnowe. Aktywne głównie w nocy, rzadko ujawniają się człowiekowi. W Słowińskim Parku Narodowym ich ślady można napotkać w leśnych ostępach i na obrzeżach suchych terenów bagiennych.

Styl życia borsuków

Borsuki prowadzą nocny tryb życia, żywią się głównie dżdżownicami, owadami, ale też roślinami i drobnymi ssakami. Charakteryzują się silnym węchem i krótkimi, ale silnymi kończynami do kopania nor. Ich systemy nor potrafią być rozległe i użytkowane przez pokolenia.

Ochrona i zachowanie wobec borsuków

• Nie podchodź do nor – nawet opuszczonych lub nieużywanych. Borsuki są płochliwe i wrażliwe na ingerencję człowieka.
• Nie zostawiaj resztek jedzenia przy ścieżkach – może to przyciągnąć borsuki i zwiększyć ich kontakt z ludźmi, co jest niebezpieczne dla obu stron.
• Podczas nocnych wędrówek zachowaj ciszę – dźwięk może je wystraszyć i doprowadzić do porzucenia siedliska.
• Swojego psa trzymaj zawsze na smyczy – nawet przy nocnych spacerach w strefie buforowej parku.

Jak zachowywać się odpowiedzialnie podczas nocnego zwiedzania?

Odwiedzając Słowiński Park Narodowy nocą (a raczej – przebywając w jego otulinie lub w pobliżu), należy zachować szczególną ostrożność. Nocne środowisko ma swoją dynamikę, która łatwo może zostać zaburzona przez nieświadome działania człowieka. Oto kilka praktycznych wskazówek:

1. Ogranicz użycie światła

• Jeśli musisz użyć latarki, wybierz czerwoną barwę światła – jest mniej drażniąca dla zwierząt.
• Zamiast ciągłego świecenia, korzystaj ze światła tylko wtedy, gdy to konieczne.
• Nie oświetlaj przestrzeni szerokim strumieniem – powoduje to nagłą dezorientację zwierząt.

2. Zachowaj ciszę

Noc to czas zwiększonej aktywności wielu gatunków, które polegają na słuchu i echolokacji. Krzyki, rozmowy, muzyka z telefonu – mogą nie tylko je spłoszyć, ale również wpłynąć na ich zdrowie oraz sukces lęgowy.

3. Nie zbaczaj ze szlaków

Chodzenie poza wyznaczonymi trasami może prowadzić do zdeptania nor, gniazd czy miejsc żerowania. Nawet jeśli nie widzisz żadnych śladów życia – one z pewnością tam są.

4. Szanuj granice parku narodowego

Po zmroku Słowiński Park Narodowy jest zamknięty dla odwiedzających. Wszystkie obserwacje należy prowadzić z jego strefy buforowej. Warto sprawdzić, które miejsca i ścieżki są dostępne w godzinach wieczornych – dostępność może się zmieniać sezonowo.

5. Rozważ profesjonalne nocne wycieczki

Coraz więcej przewodników i edukatorów przyrodniczych oferuje nocne spacery tematyczne w otulinie parku. Uczestnictwo w takiej wyprawie jest świetnym sposobem na bezpieczne i odpowiedzialne poznanie nocnych mieszkańców Słowińskiego Parku Narodowego.

Dlaczego warto chronić nocne zwierzęta?

Nocne zwierzęta odgrywają w przyrodzie kluczowe funkcje ekologiczne. Regulują populacje gryzoni i owadów, rozprzestrzeniają nasiona, a ich obecność świadczy o dobrym stanie środowiska. Ich życie toczy się jednak w cieniu – dosłownie i w przenośni – dlatego łatwo je zakłócić.

W Słowińskim Parku Narodowym, gdzie przyroda wciąż pozostaje w dużej mierze nienaruszona, każde zaburzenie może mieć poważne konsekwencje. To właśnie cisza, ciemność nocna i spokój stanowią dla tych istot warunki niezbędne do przetrwania.

Nocna przygoda bez zakłóceń

Obserwowanie przyrody nocą może być fascynującym doświadczeniem – pod warunkiem, że robimy to z troską i rozwagą. Nietoperze, sowy czy borsuki nie oczekują naszej obecności. Jeśli chcemy ich poznać, zróbmy to na ich warunkach: cicho, z dystansem i tylko przez chwilę. Słowiński Park Narodowy to jedno z ostatnich miejsc, gdzie noc potrafi być naprawdę dzika – pomóżmy utrzymać ten stan.