Tydzień liczenia motyli – na czym polega i jak możesz się włączyć?

Czy wiesz, że możesz przyczynić się do ochrony przyrody, spacerując pośród bioróżnorodnych krajobrazów Słowińskiego Parku Narodowego i licząc motyle? „Tydzień liczenia motyli” to wyjątkowa inicjatywa, która pozwala każdemu z nas pomóc naukowcom w monitorowaniu stanu środowiska. Wystarczy trochę cierpliwości, dobre oko i chęci do poznawania świata przyrody.

Dlaczego warto liczyć motyle?

Motyle – barometr zdrowia ekosystemów

Motyle to nie tylko piękne owady, które cieszą oko. Są doskonałymi bioindykatorami, czyli organizmami, których obecność i liczebność dostarczają informacji o stanie środowiska. Zmiany w populacjach motyli mogą sygnalizować problemy jeszcze zanim staną się widoczne w innych częściach przyrody. Właśnie dlatego monitorowanie motyli ma ogromne znaczenie dla ochrony ekosystemów – w tym także tych unikalnych w Słowińskim Parku Narodowym.

Różnorodność motyli w Słowińskim Parku Narodowym

Słowiński Park Narodowy, położony na wybrzeżu Bałtyku, oferuje siedliska idealne dla wielu gatunków motyli – od torfowisk i wrzosowisk, przez leśne polany, aż po nadmorskie łąki. Obecność zarówno gatunków pospolitych, jak i chronionych sprawia, że jest to jedno z ciekawszych miejsc do obserwacji lepidopterofauny. Tym samym regularne liczenie motyli staje się nieocenione w ocenie stanu tego unikalnego środowiska.

Czym jest „Tydzień liczenia motyli”?

Społeczna akcja o naukowym znaczeniu

„Tydzień liczenia motyli” to coroczna, ogólnopolska inicjatywa wspierająca programy monitorowania bioróżnorodności. Przez kilka dni lipca obywatele – zarówno pasjonaci przyrody, jak i osoby bez doświadczenia – wyruszają w teren, aby rejestrować napotkane gatunki motyli dziennych. W Słowińskim Parku Narodowym swoje obserwacje można prowadzić na oficjalnie wyznaczonych ścieżkach edukacyjnych, jak również w rejonach udostępnionych do zwiedzania.

Kto może wziąć udział?

Każdy! Udział w „Tygodniu liczenia motyli” nie wymaga specjalistycznej wiedzy. Organizatorzy udostępniają proste materiały pomocnicze, które ułatwiają rozpoznanie poszczególnych gatunków. W liczeniu motyli biorą udział:

• rodziny z dziećmi,
• turyści odwiedzający park,
• lokalni mieszkańcy i uczniowie szkół,
• entuzjaści przyrody i amatorzy fotografii przyrodniczej.

Chodzi przede wszystkim o zaangażowanie społeczności w obserwacje i zbudowanie większej świadomości ekologicznej.

Jak przygotować się do udziału?

Wybór odpowiedniego miejsca i czasu

W ramach Słowińskiego Parku Narodowego najlepiej zaplanować obserwacje w miejscach, gdzie motyle pojawiają się najczęściej – np. na łąkach w rejonie Gardny Wielkiej, w okolicach Wydmy Czołpińskiej czy przy Szlaku Ruchomych Wydm. Idealny czas to ciepłe, słoneczne dni bez silnego wiatru oraz w porze przedpołudniowej lub wczesnym popołudniem, kiedy motyle są najbardziej aktywne.

Co warto zabrać?

Przygotowanie się do liczenia motyli nie wymaga skomplikowanego sprzętu. Oto, co może się przydać:

• notatnik lub formularz obserwacji, najlepiej wodoodporny,
• długopis lub ołówek,
• lornetka lub lupa, by lepiej przyjrzeć się detalom skrzydeł,
• aparat fotograficzny lub smartfon, do robienia zdjęć dla późniejszej identyfikacji,
• przewodnik terenowy do rozpoznawania motyli,
• krem z filtrem, kapelusz i woda, zwłaszcza w gorące lipcowe dni,
• odzież zakrywająca ramiona i nogi – dla ochrony przed słońcem i kleszczami.

Rejestracja i formularze

Większość parków narodowych i organizacji partnerskich udostępnia formularze obserwacji do pobrania ze swojej strony internetowej. Dane, które zwykle się zbiera, to:

• liczba napotkanych osobników danego gatunku,
• lokalizacja (możliwie dokładna),
• warunki pogodowe,
• typ siedliska.

Wypełnione raporty można przesłać mailowo lub przekazać bezpośrednio w punkcie informacyjnym parku.

Jak rozpoznawać motyle w terenie?

Podstawowe cechy rozpoznawcze

Podczas obserwacji warto zwracać uwagę na:

• kształt i wielkość skrzydeł,
• kolor oraz wzór ubarwienia,
• sposób i kierunek lotu (każdy gatunek ma swój charakterystyczny styl),
• miejsce, gdzie siedzą (roślina, wysokość itp.),
• porę aktywności.

Jeśli nie jesteś pewien, jaki to gatunek – zrób zdjęcie. Pomocne okazuje się późniejsze porównanie z atlasem lub skonsultowanie się z pasjonatami w internecie.

Najczęściej spotykane gatunki w Słowińskim Parku

Podczas „Tygodnia liczenia motyli” w Słowińskim Parku Narodowym możesz trafić na takie gatunki jak:

• bielinek kapustnik – duży, biały motyl z ciemnymi plamkami,
• rusałka pawik – rozpoznawalna po „oczach” na skrzydłach,
• modraszek ikar – niewielki, niebieski motyl, spotykany na łąkach,
• cytrynek – charakterystyczny żółty kolor, często mylony z liściem,
• rusałka osetnik – motyl migracyjny, o pomarańczowych skrzydłach z czarnymi wzorami.

Wśród rzadziej spotykanych, ale niezwykle cennych, są też: przeplatka aurinia, modraszek telejus, czy dostojka eufrozyna – objęte ochroną gatunkową.

Jakie znaczenie mają zebrane dane?

Zbieranie danych do monitoringu przyrodniczego

Dane zebrane przez uczestników trafiają do ogólnopolskiej bazy, którą analizują naukowcy oraz pracownicy parków narodowych. Dzięki temu można:

• śledzić zmiany populacji konkretnych gatunków,
• obserwować skutki zmian klimatu na owady,
• wskazać nowe zagrożone areały występowania,
• skuteczniej planować działania ochronne,
• uzupełniać krajowe raporty ekologiczne.

To także cenna pomoc w edukacji środowiskowej oraz rozwijaniu inicjatyw obywatelskiej nauki, znanej jako citizen science.

Jak twoje zaangażowanie pomaga przyrodzie?

Regularne obserwacje motyli – nawet prowadzone hobbystycznie – stają się źródłem rzetelnych informacji, które mają realne zastosowanie. Udział w liczeniu motyli to konkretna forma troski o przyrodę, pokazująca, że nawet niewielkie działania jednostki mogą wspierać większe procesy ochrony środowiska.

Motyle jako część większej układanki

Związek motyli z innymi organizmami

Motyle to nie tylko element pięknego krajobrazu – są ważnym ogniwem łańcucha pokarmowego. Ich gąsienice żywią ptaki i ssaki, a dorosłe owady zapylają wiele roślin. Ich obecność lub brak wpływa zatem na całą sieć zależności. Gdy motyli jest mniej, sygnalizuje to problemy, które mogą dotyczyć także innych grup zwierząt – czy to owadów zapylających, czy drapieżników.

Zmiany klimatyczne i zagrożenia

Niepokojące jest to, że nawet w stosunkowo dobrze zachowanych ekosystemach, takich jak te w Słowińskim Parku Narodowym, motyle znikają w alarmującym tempie. Przyczyną są nie tylko zmiany klimatyczne, ale również przekształcanie siedlisk, zanieczyszczenia powietrza oraz intensywne użytkowanie ziemi.

Dlatego każda inicjatywa, która pozwala zrozumieć i śledzić te zjawiska, zasługuje na wsparcie.

Dlaczego Słowiński Park Narodowy to idealne miejsce do obserwacji?

Różnorodność siedlisk i wyjątkowe warunki przyrodnicze

Na terenie parku znajdziesz mozaikę siedlisk – od bagiennych obszarów przy jeziorze Łebsko i Gardno, przez lasy sosnowe, aż po unikalne wydmy ruchome w pobliżu Rowów. Każde z tych miejsc stwarza warunki dla innych grup owadów i roślin. To sprawia, że podczas jednej wycieczki można zaobserwować znacznie więcej gatunków niż w jednym, jednorodnym ekosystemie.

Bliskość edukacji i dostępność tras terenowych

Park oferuje dobrze oznakowane ścieżki przyrodnicze i punkty edukacyjne. Dzięki temu możesz połączyć swój udział w „Tygodniu liczenia motyli” z poznawaniem walorów przyrodniczych regionu. Dodatkowo, w czasie trwania akcji często organizowane są spacery z przewodnikiem, pokazy entomologiczne czy warsztaty dla dzieci i młodzieży.

Początek przygody z motylami

„Tydzień liczenia motyli” to świetna okazja, aby zacząć przygodę z przyrodą na nowym poziomie – nie tylko jako obserwator, ale jako aktywny uczestnik ochrony środowiska. Możesz połączyć wypoczynek na łonie natury z realnym wpływem na los motyli i ich siedlisk. Kto wie, może z pierwszego spaceru z notatnikiem narodzi się nowa pasja, albo nawet ścieżka kariery?

Wystarczy przyjechać do Słowińskiego Parku Narodowego, otworzyć oczy i ruszyć w teren – motyle już czekają.