Zimowa pora w naszym kraju nie jest najłatwiejszym czasem dla wielu gatunków zwierząt. Ptaki, dzięki swojej umiejętności lotu i wrodzonemu zmysłowi nawigacji, są w stanie przemieszczać się na bardzo duże odległości, aby móc spędzić ten czas w miejscu z lepszą dostępnością pożywienia. Jednak nie wszystkie ptaki odlatują na zimę. Niektóre pozostają w naszym kraju. Ze względu na sposób przetrwania zimy ptaki podzielić można na osiadłe, wędrowne i koczujące, czyli takie które podejmują migracje krótkodystansowe, np. w poszukiwaniu jedzenia.
Dalekie i krótkie wędrówki ptaków od zawsze fascynowały ludzi. Kiedyś, gdy nauka nie była w stanie odpowiedzieć na wiele pytań, a wiedza nie była tak łatwo dostępna jak teraz, ludzie sami próbowali znaleźć odpowiedzi na wiele pytań. Tłumaczyli sobie znikanie ptaków zimą tym, że przesypiają one ten czas – jak np. jaskółki, które miały według ludowych wierzeń spać w błocie – lub tym, że odlatują one do innego świata – jak np. żurawie, które na swoich długich piórach ogonowych miały odwozić dusze zmarłych do nieba. Dzisiaj oczywiście wiemy, co się dzieje z ptakami zimą. Jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę, gdzie dokładnie i w jaki sposób ptaki migrują.
Wielu ludzi chcąc pomóc ptakom, które nie migrują lub tym, które uznają Polskę jako tak zwany „ciepły kraj” i przylatują do nas na zimę, ustawia w swoich przydomowych ogrodach lub na parapetach karmniki. Niestety z powodu braku wiedzy taka „pomoc” może często przynieść o wiele więcej szkody niż pożytku
„Akcja karmnik” oraz ‘Migracje ptaków” to kolejne tematy zajęć realizowanych przez Słowiński Park Narodowy w ramach programu edukacyjnego „Nawigacja w Przyszłość, czyli lekcje z klimatem w SPN” dla przedszkolaków, uczniów oraz licealistów. Z uwagi na wiek zajęcia dotyczyły dokarmiania ptaków lub ich migracji.
Na zajęciach z karmnikiem skupiono się nie tylko na ptakach osiadłych, ale również na tych, które podejmują migracje krótkodystansowe. Właśnie ptaki z tych dwóch grup najchętniej odwiedzają nasze przydomowe karmniki. Na zajęciach dzieci dowiedziały się, w jakim celu wystawia się karmniki i jak powinny one wyglądać, aby móc w odpowiedni sposób pełnić swoją najważniejszą funkcję, jakie produkty nadają się jako pełnowartościowa karma dla ptaków, a także dlaczego nasze jedzenie może być dla nich szkodliwe. Bardzo duży nacisk został położony na zagrożenia wynikające z karmienia ptaków chlebem. Niestety mit na temat karmienia ptaków różnymi wyrobami piekarniczymi jest cały czas bardzo rozpowszechniony wśród dzieci i dorosłych i wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy, w jaki sposób wpływa ono na zdrowie ptaków. Uczniowie nauczyli się rozpoznawać gatunki ptaków obserwowane zimą, a także rozróżnić płeć u tych, u których występuje dymorfizm płciowy. Głównym celem zajęć było zainteresowanie dzieci światem zwierząt i pokazanie im, że samemu w domu można w łatwy i tani sposób pomóc ptakom przetrwać zimę
Uczniowie starszych klas podstawówki, a także liceów uczestniczyli w zajęciach na temat migracji ptaków. Słowiński Park Narodowy jest bardzo ważnym punktem na trasie migracji wielu gatunków ptaków. Około 160 gatunków ptaków obserwowanych na terenie Parku można zakwalifikować jako regularnych migrantów. Liczne stada gęsi, czy żurawi zbierają się w pobliżu naszych jezior. Morze przyciąga kaczki, takie jak np. lodówki, a brzegi jezior, pastwiska i podmokłe łąki są idealnym terenem żerowiskowym dla ptaków z rzędu siewkowych. W czasie zajęć uczniowie dowiedzieli się również, jak zmieniały się metody ochrony przyrody. Zarastanie jezior i łąk powoduje, że zanikają miejsca optymalne dla przeżycia niektórych gatunków i dopiero wprowadzenie zabiegów ochronnych, takich jak koszenie, sprzyja odtworzeniu tych jakże ważnych środowisk i w rezultacie powrót regularnych migracji ptaków. Pracownicy Parku wytłumaczyli również w jaki sposób ptaki są w stanie pokonywać tak długie dystanse, a także jakie niebezpieczeństwa czekają na nie podczas migracji. Poruszony został również temat wpływu zmiany klimatu na zachowania migracyjne u niektórych gatunków. Ptaki, które niegdyś podejmowały dalekie wędrówki np. do Afryki, dzisiaj migrują jedynie na teren Wielkiej Brytanii lub w ogóle nie opuszczają miejsc, w których wykluły się z jaj. Ciekawym elementem zajęć było pokazanie uczniom przykładów najbardziej ekstremalnych migrantów. Dodatkową informacją związaną z tematem wędrówek ptaków przez Polskę było zaprezentowanie obrączkowania ptaków jako metody badania tras ich wędrówek. Uczestnicy zajęć nauczyli się rozpoznawać najpopularniejsze gatunki ptaków nie tylko osiadłych, ale również migrantów daleko i krótko dystansowych.
Podsumowując, w zajęciach w okresie od listopada do końca grudnia wzięło udział około 1200 uczniów z 13 szkół znajdujących się na terenie powiatu słupskiego. Mamy nadzieję, że wiedza przekazana przez pracowników Parku pozostanie z nimi na długo i zmotywuje ich do samodzielnego pogłębiania wiedzy i korzystania z niej w życiu codziennym.
